معرفی مستند «نمک زمین» | زمین؛ بهشت و جهنم انسان

سباستیائو سالگادو عکاس و نقاش مشهور برزیلی است که با عکس‌هایش از طبیعت، زمین و مردمان جوامع مختلف روایتگر برخی از مهم‌ترین فجایع انسانی و تغییرات طبیعی دوران معاصر جهان است. فیلم «نمک زمین» به‌طور موازی زندگی و پروژه‌های عکاسی مهم او را مرور می‌کند. سالگادو خود ماجرای جوانی‌اش را روایت می‌کند که چگونه از حکومت دیکتاتوری برزیل راهی فرانسه شد و سپس عشقش به عکاسی باعث شد درس و زندگی را رها کرده و دور دنیا سفر کند و برخی از مهم‌ترین فجایع انسانی را روی حلقه‌های نگاتیو ثبت کند. روایت فیلم به ترتیب زمانی مقید نیست.

 

ابتدا عکس‌های مشهور او از معدنچیان را می‌بینیم. بعد به گذشته سالگادو می‌پردازد و سرانجام به مهم‌ترین پروژه‌های او اشاره می‌کند؛ عکس‌های خیره‌کننده سالگادو از زندگی مردم آمریکای جنوبی بین سال‌های ۱۹۷۷ تا ۱۹۸۴ که با عنوان «آمریکای لاتین» چاپ شده، پروژه «ساحل؛ پایان راه» که درباره چند کشور آفریقایی در دوران قحطی است، پروژه «exodus» درباره نسل‌کشی در آفریقا و مصائب بی‌خانمان‌ها و درنهایت عکس‌های مربوط به جنگ خلیج‌فارس و خاموش کردن آتش چاه‌های نفت کویت بخش‌های دیگر این مستند را تشکیل می‌دهند. درنهایت به امروز سالگادو و تلاش او برای احیای سرزمین مادری می‌رسد.

ویم وندرس یک کارگردان سینمایی است؛ بنابراین در طول فیلم حواسش به حفظ ریتم و ضرب‌آهنگ روایت هست تا مخاطب دچار ملال نشود. یکی از تمهیدات جالب فیلم‌سازی وندرس در این فیلم، روش نمایش سالگادو در هنگام صحبت درباره عکس‌هایش است. سالگادو روبه‌روی یک صفحه نیمه‌شفاف نشسته است که عکس‌هایش را روی آن می‌بیند و صحبت می‌کند. دوربین نیز پشت این صفحه است و سالگادو در عین حال که به عکس‌هایش می‌نگرد، روبه‌روی بیننده نیز هست و ما را می‌نگرد. همچنین حضور سالگادو روی تصاویر باعث می‌شود ما هم‌زمان با دیدن عکس‌ها، حس عکاس را که خودش شاهد عینی آن فجایع بوده است نیز بر صورتش نظاره‌گر باشیم.

 

 

 

تأثیر عکس‌های خیره‌کننده سالگادو در فیلم زیاد است و بیننده را با خود همراه می‌کند. وندرس نیز تبحر خود در زمینه فرم و فیلم‌سازی سیاه‌وسفید را با این عکس‌ها ترکیب می‌کند و حاصل، فیلمی است که برای بیننده جذاب و دیدنی است. پیش‌تر نیز وندرس با ساخت فیلم «فرشته‌ها بر فراز برلین» قابلیت خود را در ساخت فیلم‌های سیاه‌وسفید نشان داده بود. مستند «نمک زمین» علاوه بر بردن جایزه ویژه هیئت داوران جشنواره کن، جایزه بهترین مستند چهلمین دوره جوایز سزار را هم به خود اختصاص داد و نامزد اسکار بهترین مستند سال۲۰۱۵ هم بود.